De behandeling van reuma maakt een enorme ontwikkeling door. Ook Stefan Florentinus, medisch directeur bij AbbVie, is enthousiast over de huidige en toekomstige behandelmogelijkheden: ‘Vergeleken met vroeger leven we nu in een totaal nieuwe wereld.’
Wie is Stefan Florentinus?
Stefan Florentinus studeerde farmacie aan de Universiteit Utrecht en werkte na zijn promo-tieonderzoek voor achtereen-volgens Merck, Abbott en sinds 2013 bij biofarmaceut AbbVie. Sinds één jaar is hij medisch directeur bij dit bedrijf.
Het is bijna niet meer voor te stellen, maar wie vroeger reuma kreeg, had bitter weinig perspectief. Veel mensen herinneren zich nog hoe oma worstelde met verkrampte gewrichten, om uiteindelijk na een onvermijdelijke operatie alsnog in een rolstoel terecht te komen. ‘Gelukkig is er van dat droevige beeld weinig meer over’, zegt Stefan Florentinus. ‘Het aantal behandelopties is de laatste jaren enorm toegenomen, waardoor je nauwelijks nog reumapatiënten ziet die gebonden zijn aan een rolstoel.’
Tienjaarsprognose
Deze verbetering is volgens Florentinus te danken aan twee positieve ontwikkelingen: ‘Allereerst worden patiënten met vroege gewrichtsklachten nu veel eerder in het ziekteproces behandeld. Daardoor is remissie, oftewel de ziekteactiviteit is niet meer zichtbaar, een realistisch doel. Omdat veel schade aan het lichaam al vroeg in de ziekte optreedt, is de tienjaarsprognose voor patiënten die een vroege diagnose en behandeling krijgen, veel beter dan voor patiënten die pas laat naar de reumatoloog gaan.’ Daarnaast heeft een snellere inzet van DMARD’s (disease-modifying antirheumatic drugs) en de komst van biologicals, en dan vooral TNF-alfa-remmers, enorm veel winst opgeleverd. Dankzij deze ontwikkelingen hebben veel meer mensen met reuma nu minder klachten of zelfs remissie. Daardoor kunnen zij weer meedoen in de samenleving en hun dromen najagen.’
Revolutie
Deze innovaties ontketenden volgens de medisch directeur van AbbVie een revolutie in de reumatologie. Maar ondanks de vooruitgang is Florentinus nog niet tevreden. Zo wil hij nog meer hulp bieden aan patiënten met een zogenaamde unmet need - onbeantwoorde medische nood. ‘Deze patiënten reageren onvoldoende op de bestaande middelen en hun opties zijn dus eindig. Voor deze mensen zijn echt dringend nieuwe therapieën nodig. Ik verwacht dat we binnen nu en vijf jaar nieuwe middelen kunnen presenteren die de ontstekingsstoffen van reuma nog effectiever remmen. ‘Zo zijn er middelen in ontwikkeling die bij een ontsteking van het gewrichtskapsel de ontsteking als het ware ‘bindt’ en afvoert,’ aldus Florentinus.
Voorspelling
Binnen de reumatologie vindt steeds vaker behandeling op maat plaats, zij het dat de mogelijkheden vooralsnog beperkter zijn dan in bijvoorbeeld de oncologie. ‘Voor reuma kunnen we niet, zoals bij kanker, medicijnen maken die zich specifiek richten op een defect in de cel. Daarvoor is er te weinig kennis over de specifieke oorzaak’, zegt Florentinus. Wat binnen reuma inmiddels wél kan, is op basis van bepaalde stoffen in het bloed een onderbouwde voorspelling doen of iemand tien jaar later reumatoïde artritis zal ontwikkelen. ‘Deze kennis biedt enorm veel nieuwe behandelmogelijkheden’ zegt Florentinus. Aan de andere kant krijgt niet iedereen waarbij we de betreffende stoffen aantreffen uiteindelijk reuma. Dat maakt het proces ingewikkeld.’
‘Centraal staat de vraag wat de patiënt wil bereiken.'
Behandeltraject gemoderniseerd
Naast de nieuwe diagnose- en behandelmogelijkheden is ook de relatie tussen de arts en de patiënt flink gemoderniseerd. Veel meer dan vroeger maken zij nu samen duidelijke afspraken over het specifieke behandeldoel. Florentinus: ‘Centraal staat de vraag wat de patiënt wil bereiken. Een lagere ziekteactiviteit? Remissie? Of iets anders, zoals blijven werken? De behandeling waarvoor gekozen wordt, moet aansluiten op dit doel.’ Bij deze zogenaamde treat to target aanpak worden doel en behandeling continu aangepast aan tussentijdse behandelresultaten. ‘Hierdoor kunnen we patiënten veel doelgerichter behandelen dan vroeger’, zegt Florentinus.
Reuma genezen
Hij hoopt dat het ooit mogelijk wordt om reuma helemaal te genezen. Nieuw onderzoek naar de oorzaken van reuma blijft daarom hard nodig. ‘We zijn van heel ver gekomen. De medicatie mogelijkheden zijn enorm verbeterd, maar de patiënt die hier onvoldoende op reageert, heeft daar weinig aan. Voor die mensen komen de komende jaren nieuwe middelen, zodat we de zorg nog verder kunnen verbeteren. En op den duur reuma hopelijk kunnen genezen.’
