Menu
Strijd tegen rivierblindheid werpt vruchten af

Strijd tegen rivierblindheid werpt vruchten af

Dertig jaar al werkt MSD mee aan de wereldwijde strijd tegen rivierblindheid (onchocerciase). Hun geneesmiddel met de werkzame stof ivermectine bestrijdt de parasiet die de ziekte veroorzaakt. Zo is in 2016 na Colombia, Ecuador en Mexico ook Guatemala van de ziekte bevrijd. MSD stelt de tabletten kosteloos ter beschikking, 'zo veel en zo lang als nodig is.’ 

De enige fabriek in de wereld waar deze geneesmiddelen worden geproduceerd, staat in Haarlem. Eén miljard tabletten rollen hier jaarlijks uit de tabletteermachine. MSD stelt het middel belangeloos ter beschikking aan hulporganisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de Wereldbank en UNICEF, in Afrika en de Zuid-Amerikaanse landen waar de ziekte voorkomt. Hiervoor is het Mectizan Donatie Programma opgezet. In 2017 bestaat het programma precies dertig jaar. 

 'In steeds meer landen is de ziekte definitief uitgeroeid.’ 

Fred Arisz heeft de leiding over het Haarlemse productieteam, dat bestaat uit tien man: ‘Het is de rode draad in mijn leven. Ik kwam hier werken in 1985. Twee jaar later deed Roy Vagelos, die toen onze CEO was, de belofte dat we ivermectine gratis zouden geven aan iedereen die het nodig had, zo lang als het nodig is. In die eerste jaren produceerden we al zeventien miljoen tabletten per jaar. Het programma is zo succesvol, dat er steeds meer tabletten nodig zijn, intussen dus al een miljard. We bereiken steeds meer mensen en in steeds meer landen is de ziekte definitief uitgeroeid.’

Nobelprijs

Ivermectine is een groot en ingewikkeld molecuul. Het wordt gemaakt uit een stof die geproduceerd wordt door een bacterie die normaal in de bodem zit. In 2015 kregen parasitoloog William C. Campbell, voormalig MSD-onderzoeker en de Japanse microbioloog Satoshi Omura de Nobelprijs voor de ontdekking van dit middel. Fred: ‘Ik vind het bijzonder. Eén behandeling per jaar is meestal genoeg om te voorkomen dat iemand de ziekte krijgt.’

Hoge kwaliteitseisen 

Arisz geeft een rondleiding door 'zijn' fabriek en vertelt aan één stuk door: over de productie van de tabletten, de indrukwekkende vaart waarmee in enkele uren 72 kilo grondstoffen worden omgetoverd in 1,2 miljoen tabletten, over de zorgvuldigheid en de techniek die moeten garanderen dat elke tablet voldoet aan de hoge kwaliteitseisen die MSD stelt. Arisz houdt van zijn vak en is ook doordrongen van het besef dat deze tabletten mensenlevens veranderen. Hij laat foto's zien van de kinderen die nu hun blinde ouders en grootouders moeten geleiden – en die dankzij het middel zelf wel een toekomst hebben zonder blindheid en zonder de gekmakende jeuk van de ziekte. Hij vertelt hoe dankzij het programma mensen in risicogebieden meer akkers kunnen bebouwen en daardoor kunnen bouwen aan een beter bestaan. 

Hulporganisaties

Uit het verhaal wordt ook duidelijk dat voor de effectieve bestrijding van rivierblindheid meer nodig is dan alleen pillen. Er is ook ter plaatse een goede distributie en zorg nodig. Gelukkig is de toediening niet ingewikkeld en zijn de tabletten ook onder tropische omstandigheden goed houdbaar. Arisz: ‘De mensen in de dorpen waar dit programma wordt uitgevoerd moeten ieder jaar, of soms twee keer per jaar, het juiste aantal tabletten innemen. Vaak is het dorpshoofd daar verantwoordelijk voor. Met de maatstok meet hij hoe lang elke dorpsbewoner is, want de dosering hangt onder andere af van de lichaamslengte. En dat jaar in, jaar uit, tot alle parasieten in dat gebied zijn uitgeroeid. MSD werkt daarom samen met hulporganisaties, die zorgen dat mensen ter plaatse weten wat ze moeten doen.’

Wat is rivierblindheid?

Rivierblindheid wordt veroorzaakt door de Onchocerca worm, een parasiet die verspreid wordt door zwarte vliegen. Als iemand gestoken wordt door een besmette mug, komen er larven in het lichaam, die uitgroeien tot volwassen wormen. In onderhuidse knobbeltjes paren de wormen, waarna het vrouwtje dagelijks vele duizenden kleine wormpjes (microfilariae) produceert. Deze verplaatsen zich door het lichaam en veroorzaken ondraaglijke jeuk. Het lichaam reageert met een ontstekingsreactie, waardoor de huid wordt aangetast. Ook het oog wordt vaak aangetast, waardoor de patiënt op den duur blind wordt. Op dit moment zijn naar schatting 300.000 mensen in Afrika blind als gevolg van rivierblindheid. In dergelijke landen, waar het leven voor gezonde mensen al zwaar kan zijn, betekent blindheid een nog grotere armoede en afhankelijkheid.

Strijd tegen rivierblindheid werpt vruchten af